เคยสงสัยกันไหมว่า "โลก" ในสายตาของช้างเป็นอย่างไร?

ช้างเป็นสัตว์ที่มีดวงตาขนาดเล็กเมื่อเทียบกับขนาดตัวของมัน ทำให้วิสัยทัศน์ในการมองเห็นของช้างไม่ค่อยจะดีนัก มันมองเห็นได้ชัดเจนในระยะไม่เกิน 10 เมตร

ตาของช้างอยู่ค่อนไปทางด้านข้าง ลานการมองเห็นด้วยตาข้างเดียวของตาแต่ละข้าง อยู่ทางด้านข้างของศีรษะ กว้าง 123 องศา ส่วนทางด้านหน้ามีลานการมองเห็นด้วยสองตากว้าง 67 องศา ช้างอาจต้องผงกหัวขึ้นเล็กน้อยเพื่อโฟกัสภาพด้วยสองตา เพราะมีจุดบอดตรงบริเวณงวงช้าง ส่วนจุดบอดด้านหลังของมัน มีมุมกว้าง 47 องศา ดังภาพ

ฉะนั้น หากต้องการเข้าไปหาช้าง ควรหลีกเลี่ยงการเข้าหาในบริเวณจุดบอด เนื่องจากช้างอาจตกใจ และก่อให้เกิดอันตรายกับตัวเราได้

ลานสายตาของช้าง จากหนังสือ Biology, Medicine, and Surgery of Elephants หน้า 401

ช้างสามารถมองเห็นสีได้ แต่สีที่ช้างมองเห็นแตกต่างจากมนุษย์ที่มีสายตาปกติ มนุษย์มีเซลล์รูปกรวยที่ไวต่อแสงสีต่าง ๆ 3 ชนิด ได้แก่ ชนิดที่มีความไวสูงสุดต่อแสงสีน้ำเงิน (ความยาวคลื่นต่ำ) ชนิดที่มีความไวสูงสุดต่อแสงสีเขียว (ความยาวคลื่นปานกลาง) และชนิดที่มีความไวสูงสุดต่อแสงสีแดง (ความยาวคลื่นสูง) ทำให้มนุษย์มองเห็นสีหลัก 4 สี ได้แก่ แดง เขียว เหลือง น้ำเงิน และสีที่เกิดจากการผสมกันของสีทั้งสี่สีดังกล่าว

ส่วนในช้างมีงานวิจัยพบว่า ในตอนกลางวัน เซลล์รับแสงที่ไวต่อแสงความยาวคลื่น 496, 419 และ 552 นาโนเมตร จะทำงาน คล้ายกับคนที่ตาบอดสีเขียวแดง ซึ่งจะมองเห็นเพียงสีเหลืองและสีน้ำเงิน และสามารถรับรู้สีขาว หรือ สีเทาได้  ส่วนในตอนกลางคืน จะมีเพียงกลุ่มเซลล์รับแสงที่ไวต่อสีน้ำเงิน (ความยาวคลื่นประมาณ 420-490 nm) เท่านั้นที่ทำงาน

ส่วนการจะบอกว่าช้างมองเห็นโลกอย่างไรนั้น ความจริงแล้ว จะแสดงให้เห็นแบบเดียวกับที่ช้างเห็น เป็นเรื่องที่ทำได้ยาก เนื่องจากกระบวนการมองเห็่นของสัตว์นั้น เกี่ยวข้องกับการทำงานหลายอย่างของระบบประสาทที่เกี่ยวข้องกับการมองเห็น ซึ่งยังไม่มีผู้ใดทำการศึกษาในช้าง อย่างไรก็ตาม จากการศึกษาการทำงานของเซลล์รับแสงของช้างดังที่กล่าวมาแล้วข้างต้น ทำให้เราพอจะอนุมานการมองเห็นของช้าง โดยอ้างอิงกับคนตาบอดสีเขียวแดง ชนิด Deuteranopia ดังภาพที่จะแสดงต่อไปนี้

ภาพที่มองเห็นโดยคนที่มีสายตาปกติ	ภาพจำลองการมองเห็นของคนตาบอดสี ชนิด Deuteranopia

แหล่งข้อมูลสำหรับอ่านเพิ่มเติม

1. Colblindor. (n.d.) Deuteranopia- Red-Green Color Blindness. Retrieved on December 17, 2014 from http://www.color-blindness.com/deuteranopia-red-green-color-blindness/

2. Yokoyama, S., Takenaka, N., Agnew, D. W., & Shoshani, J. (2005). Elephants and Human Color-Blind Deuteranopes Have Identical Sets of Visual Pigments. Genetics, 170(1), 335–344. doi:10.1534/genetics.104.039511